Nước muối sinh lý dùng ngoài (tức dung dịch NaCl 0,9%) được bào chế làm thuốc nhỏ mắt, thuốc nhỏ mũi, rửa vết thương và có thể dùng để súc miệng. Tưởng đơn giản, nhưng khi sử dụng, cũng phải lưu ý để vừa đúng công dụng, vừa tiết kiệm, vừa tránh hậu quả đáng tiếc!
Nước muối sinh lý là dung dịch natri clorid 0,9% (NaCl 0,9%). Gọi là nước muối sinh lý vì trong dung dịch nước muối này có chứa muối ăn NaCl ở nồng độ 0,9% (tức là 1 lít dung dịch nước tinh khiết chứa 9g muối ăn) tương đương với nồng độ của dịch cơ thể con người gồm máu, nước mắt… trong tình trạng hoạt động sinh lý bình thường. Dung dịch NaCl 0,9% còn gọi là dung dịch nước muối đẳng trương khi dùng làm thuốc cho người, nó là thuốc dùng trong hay thuốc dùng ngoài. Lưu ý dù là thuốc dùng ngoài, nước muối sinh lý được bào chế tại các công ty dược phẩm bảo đảm điều kiện sản xuất thuốc, trong đó có vô trùng. Nếu sản xuất trong nước và lưu hành trên thị trường, phải được Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cấp số đăng ký (số này được in trên nhãn, bao bì).
Công dụng của nước muối sinh lý dùng làm thuốc dùng ngoài là gì?
Nước muối sinh lý tức dung dịch NaCl 0,9% dùng làm thuốc dùng trong chính là thuốc tiêm truyền tĩnh mạch đưa vào cơ thể, gọi tắt là dịch truyền (bà con mình gọi là vô nước biển).
Còn nước muối sinh lý tức dung dịch NaCl 0,9% được bào chế làm thuốc dùng ngoài có các loại: thuốc nhỏ mắt, thuốc nhỏ mũi. Nước muối sinh lý dùng để nhỏ mũi có thể dùng nhỏ tai. Dùng ngoài, nước muối sinh lý còn dùng rửa vết thương và dùng súc miệng.
Vì sao nên dùng nước muối sinh lý dùng ngoài rửa vết thương và súc miệng?
Một công dụng đặc biệt của nước muối sinh lý dùng ngoài chính là dùng để rửa vết thương và dùng súc miệng. Cần lưu ý, dung dịch nước muối dùng để súc miệng khi bị viêm họng hoặc rửa vết thương ngoài da hoàn toàn không vì mục đích sát khuẩn, thậm chí dùng dung dịch với nồng độ muối cao gọi là nước muối ưu trương mà cơ thể chịu được (chỉ có dung dịch đẳng trương mới không làm đau xót khi rửa vết thương, còn dung dịch muối nồng độ cao sẽ gây đau xót vết thương) vẫn không làm các mầm bệnh như vi khuẩn bị tiêu diệt. Muối NaCl trong dung dịch súc miệng với nồng độ thích hợp gọi là đẳng trương có tác dụng bảo vệ lớp tế bào lành ở niêm mạc họng, giúp loại bỏ các vi khuẩn có hại ở hầu họng và ngăn ngừa viêm nhiễm. Còn rửa vết thương cũng là nhằm làm sạch vết thương, loại bỏ chất bẩn hay vi khuẩn, chứ nước muối không thôi không thể sát khuẩn. Nếu muốn sát khuẩn, bác sĩ sẽ cho dùng dung dịch sát khuẩn kèm theo, hoặc có khi không cho dùng kèm theo, vì chỉ súc hay rửa bằng nước muối sinh lý cũng đủ để vết tổn thương sau khi rửa sạch có thể tự khỏi nhờ sức đề kháng của cơ thể.
Hiện nay, có một số người dùng muối sinh lý tức dung dịch NaCl 0,9% được bào chế làm thuốc nhỏ mắt, thuốc nhỏ mũi để rửa vết thương hay súc miệng. Dùng như thế, là không có lợi về mặt kinh tế, vì thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi đắt tiền. Ở nhà thuốc hiện có bán nước muối sinh lý dùng làm thuốc dùng ngoài có thể tích 500ml chỉ dùng rửa vết thương hay súc miệng rất tiện.
Cần lưu ý gì khi dùng nước muối sinh lý dùng rửa vết thương hay súc miệng?
- Người dùng thuốc không nên tự ý pha nước muối để dùng rửa vết thương hay súc miệng. Bởi vì tự pha có thể dùng nước không sạch và pha không đúng nồng độ (pha 9 gram muối sạch trong 1 lít nước sạch). Tốt nhất là mua dung dịch NaCl 0,9% dùng rửa vết thương hay súc miệng tại nhà thuốc để dùng. Tuy nhiên trong trường hợp bất đắc dĩ, không thể ra nhà thuốc mua thuốc, có thể dùng dung dịch nước muối sinh lý tự pha như đã hướng dẫn. Một số người quan niệm nước muối nồng độ càng cao thì sát khuẩn càng tốt, nên pha dung dịch muối thật mặn để rửa vết thương hay súc miệng, làm như thế thường xuyên là không tốt.
- Nên mua nước muối sinh lý là thuốc dùng ngoài ở nhà thuốc để dùng, bởi được bào chế tại các công ty dược phẩm bảo đảm điều kiện sản xuất thuốc, trong đó có vô trùng, đẳng trương và không màu trong suốt. Nếu sản xuất trong nước và lưu hành trên thị trường, phải được Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cấp số đăng ký (số này được in trên nhãn, bao bì). Khi mua nước muối sinh lý dùng, ta phải xem bao bì, nhãn có số đăng ký hay không. Nếu không có số đăng ký thì không mua dùng.
- Nên lưu ý, có thể dùng thuốc nhỏ mũi, nhỏ tai NaCl 0,9% để rửa vết thương (nhưng dùng như thế lãng phí vì thuốc nhỏ mũi, nhỏ tai đắt tiền), ngược lại, không nên dùng dung dịch NaCl 0,9% rửa vết thương hay súc miệng để nhỏ mũi hay nhỏ tai vì dung dịch rửa vết thương hay súc miệng có thể chứa những chất không thích hợp cho việc nhỏ mũi, nhỏ tai. Càng không nên dùng nước muối sinh lý loại rửa vết thương hay súc miệng làm thuốc nhỏ mắt, vì nước muối sinh lý loại rửa vết thương hay súc miệng không đạt điều kiện làm thuốc nhỏ mắt. Ta chỉ nhỏ mắt bằng chính thuốc nhỏ mắt là loại thuốc được bào chế trong điểu kiện đặc biệt, tuyệt đối vô trùng và đẳng trương giống như thuốc tiêm. Cần lưu ý, nếu là thuốc nhỏ mắt NaCl 0,9%, trên bao bì thuốc có vẽ hình “con mắt”. Xin được nhấn mạnh, tuyệt đối không tự pha chế muối ăn với nước ở nhà để làm thuốc nhỏ mắt hoặc dùng nước muối sinh lý không phải thuốc nhỏ mắt (bao bì thuốc không có vẽ hình “con mắt”) để nhỏ vào mắt.
PGS. TS. DS Nguyễn Hữu Đức
Theo Tạp chí Sức Khỏe – khoe24h.vn
