“Phụ nữ trung niên thường mắc những bệnh gì?, tại sao thời kì này họ lại dễ mắc bệnh ác tính?” Lan Anh – Vũng Tàu. Thời kỳ tiền mãn kinh đối với phụ nữ là một bước đánh dấu bắt đầu quá trình lão hóa của phái nữ. Từ 48 tuổi trở đi chức năng của buồng trứng suy thoái, bắt đầu xuất hiện mãn kinh, 10 – 15 năm tiếp theo rất nhiều loại bệnh bắt đầu xuất hiện khiến cho cơ thể phụ nữ suy yếu. “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” đó là phương châm để bảo vệ sức khỏe từ bao đời nay.
Rất ít người chịu khó bỏ thời gian, tiền bạc để kiểm soát bệnh hay thực hiện nghiêm túc chế độ dinh dưỡng, khám bệnh định kỳ. Đặc biệt là đối với phụ nữ trên 45 là độ tuổi dễ mắc các bệnh ác tính. Chị em ở tuổi này nên chú ý những loại bệnh dưới đây để chữa trị sớm, tránh những hiểm họa về sau.
Những thay đổi ở cơ thể
Người phụ nữ trong thời kỳ phát triển, cơ thể liên tục tiết ra estrogen – nội tiết tố nữ – để tạo ra các đặc tính của phái nữ. Sang tuổi mãn kinh, buồng trứng trong cơ thể phụ nữ không phát triển, nội tiết tố không tiết ra nữa, bắt đầu thiếu hụt estrogen. Vùng khung chậu bị ảnh hưởng, rất dễ sinh ra các bệnh viêm âm đạo, ngứa âm hộ, rong kinh, âm đạo khô, giao hợp khó khăn… có thể dẫn đến bệnh sa sinh dục, sa bàng quang, són tiểu.
Thiếu estrogen cũng ảnh hưởng tới tâm thần kinh, tuyến nội tiết, hệ vận mạch, gây ra nhức đầu, mất ngủ, giảm trí nhớ, bị bốc hỏa từng cơn, chóng mặt, hồi hộp không lý do, đau nhiều nơi trên cơ thể, dễ cáu gắt, sinh ra những lo âu, dễ buồn tủi…
Phòng ngừa: Có thể uống estrogen thay thế nội tiết buồng trứng khi mãn kinh để điều hòa cơ thể song phải có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Loãng xương
Sau 1 năm mãn kinh, tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh loãng xương lên đến 22% và sau 5 năm tỷ lệ này tăng lên 45%. Gãy xương khi bị những chấn thương nhẹ là hậu quả cuối cùng của bệnh loãng xương. Gãy xương do loãng xương thường gặp ở các vị trí xương chịu lực của cơ thể như cột sống, thắt lưng và cổ xương đùi. Với người có tuổi, thường có nhiều bệnh lý của tuổi tác đi kèm như tim mạch, huyết áp, tiểu đường.
Phòng ngừa: Cần có chế độ ăn uống tăng canxi ngay từ tuổi vị thành niên, vận động và tập thể dục vừa sức đồng thời tránh các yếu tố nguy cơ như hút thuốc, uống rượu, dùng thuốc corticoide, tiểu đường, những người ít vận động, thường xuyên căng thẳng thần kinh, người uống thuốc viên ngừa thai quá lâu và phụ nữ bị giảm estrogen. Khoảng 70% phụ nữ béo phì dẫn đến bệnh suy động mạch vành, bệnh cao huyết áp và tiểu đường.
Tăng cân và béo phì
Phụ nữ thời kỳ mãn kinh có thể trọng trung bình tăng từ 5kg trở lên. Và lượng mỡ thừa chủ yếu tập trung ở phần bụng khiến cho rất nhiều phụ nữ sở hữu “thân hình trái táo”. Đồng thời, thời điểm này cũng bắt đầu phát tác của rất nhiều bệnh mãn tính như rối loạn chuyển hóa lipit máu, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch vành…
Phòng ngừa: Cần loại trừ các yếu tố nguy cơ. Hãy giữ chỉ số cơ thể (BMI) ở mức độ từ 18,8 – 25. Nên tới bệnh viện kiểm tra cholesterol trong máu. Những người có trên 260mg/dl (6,7mM) là có nguy cơ cao suy động mạch vành; từ 240 – 259mg/dl: nguy cơ trung bình. Ổn định huyết áp ở mức trung bình. Vận động nhiều, chế độ ăn ít muối, ít chất béo.
Tiểu đường
Tiền mãn kinh và bệnh tiểu đường có quan hệ mật thiết với nhau. Rất nhiều bệnh nhân tiểu đường nếu như không có tiền sử gia đình thì hầu như đều xuất phát từ thời kỳ tiền mãn kinh, xuất hiện các triệu chứng như ăn uống không điều độ khiến tăng cân nhanh, dẫn đến tăng đề kháng insulin trong cơ thể, tăng nguy cơ mắc bệnh.
Hơn thế, đối với những người mang di truyền các bệnh như cao huyết áp, mỡ máu cao, thể trạng béo phì thì thời kỳ tiền mãn kinh lượng đường huyết tăng cao và rất khó khống chế.
Bệnh tim mạch
Nhờ vào sự bảo vệ của estrogen nên tỷ lệ phụ nữ trước khi mãn kinh mắc các bệnh tim mạch hay nguy cơ đột qụy xảy ra thấp hơn rất nhiều so với nam giới. Thế nhưng sau khi mãn kinh thì lại ngược lại, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch so với những phụ nữ cùng tuổi nhưng chưa mãn kinh tăng lên 2 – 6 lần.
Các bệnh phụ khoa
Do lượng estrogen thời kỳ mãn kinh suy giảm, các loại bệnh phụ khoa bắt đầu tìm đến “quấy nhiễu”. Ví dụ như hiện tượng rối loạn chảy máu tử cung, có khoảng 30% phụ nữ thời kỳ mãn kinh có nguy cơ viêm nhiễm âm đạo.
Ung thư vú
Mãn kinh và ung thư vú có mối liên quan mật thiết với nhau. Thứ nhất, phụ nữ đến thời kỳ mãn kinh thì nguy cơ mắc ung thư vú tăng cao. Thứ hai, những phụ nữ mắc bệnh ung thư vú thì tỷ lệ xuất hiện hội chứng tiền mãn kinh càng cao.
Kiểm tra ung thư ruột kết và ung thư trực tràng
Thông thường, những người ở độ tuổi từ 50 trở lên, bác sĩ thường khuyến cáo mọi người nên đi kiểm tra sức khoẻ để biết rủi ro mắc bệnh ung thư ruột kết và trực tràng, đặc biệt là nhóm người có tiền sử mắc bệnh, hoặc mắc bệnh polyp đại tràng và bệnh viêm ruột. Các xét nghiệm nên làm: Soi ruột già, nội soi đại tràng ảo, xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOB), nội soi đại tràng.
Chính vì những nguy cơ trên của chị em phụ nữ trong độ tuổi tiền mãn kinh nên các chuyên gia chuyên khoa về sản phụ khoa khuyên chị em nên đi kiểm tra sức khỏe 6-12 tháng/lần để tầm soát những nguy cơ hoặc phát hiện sớm những bệnh có thể có để có phương án điều trị kịp thời.
BS Lê Lan Phương
