Ăn chay thực sự giúp cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ?

Trong những năm gần đây, xu hướng ăn chay trở nên bùng nổ, chủ yếu do các lo ngại về sức khỏe, phúc lợi cho động vật và môi trường.

Người ăn chay không được ăn thịt, gia cầm, cá hoặc bất kỳ sản phẩm nào có nguồn gốc động vật như trứng, sản phẩm từ sữa, và gelatin. Ở Anh, số người ăn chay đã tăng gấp 4 lần so với 4 năm trước.

Chủ nghĩa ăn chay

Theo các nhà phân tích, phụ nữ trẻ tuổi là yếu tố chính giúp xu hướng ăn chay phát triển. Lý do đằng sau xu hướng này chủ yếu là sức khỏe. 49% số người tham gia một khảo sát do hãng nghiên cứu thị trường Mintel thực hiện, trên 1.000 người trưởng thành ở Anh, nói họ cắt giảm thịt trong bữa ăn vì lý do này.

Ngoài ra, động lực của ăn chay còn là kiểm soát cân nặng, phúc lợi với động vật và lo ngại liên quan môi trường.

Mạng xã hội cũng có ảnh hưởng lớn đến sự trỗi dậy của chủ nghĩa ăn chay. Những người nổi tiếng như Ariana Grande, Miley Cyrus và Ellen DeGeneres cũng không ăn sản phẩm từ động vật. Hashtag #vegan (ăn chay) xuất hiện trong hơn 61 triệu bài đăng trên Instagram.

Ăn chay là chủ đề nóng. Số lượng tìm kiếm về ăn chay trên Google tăng mạnh trong những năm gần đây. Google sử dụng thang điểm 100 để đánh giá sự quan tâm với một vấn đề. Năm 2008, từ “chủ nghĩa ăn chay” chỉ đạt 17 điểm. 10 năm sau, số điểm này tăng lên 88.

Các chuỗi siêu thị tại Anh đang đưa ra thêm nhiều lựa chọn chay hơn để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Thị trường thực phẩm chay được cho là có giá trị 572 triệu bảng Anh trong năm 2017, theo Mintel, tăng từ 539 triệu bảng trong năm 2016.

Khó khăn

Trong những tập mới nhất của chương trình truyền hình Trust Me I’m A Doctor của đài BBC, TS Giles Yeo đã quyết định thử ăn chay một tháng và tìm hiểu xem đây có phải cách sống mà ông có thể đón nhận được không.

Yeo nhanh chóng nhận ra một trong những điều khó khăn khi ăn chay đó là nhiều sản phẩm tên gọi không liên quan đến động vật nhưng thực sự thì lại có.

Trứng, pho mát và thịt rõ ràng không được chấp nhận. Trong khi đó, các sản phẩm khác khó nhận biết hơn như mayonnaise (chứa trứng), một số loại mỳ ống (chứa trứng) và rượu (một số loại rượu sử dụng xương cá hoặc protein từ các loại động vật khác trong quá trình sản xuất).

Ngoài việc chắc chắn không vô tình sử dụng các sản phẩm từ động vật, một thách thức lớn khác là bạn vẫn phải đảm bảo cơ thể không thiếu bất kỳ chất dinh dưỡng quan trọng nào.

Theo chế độ ăn chay khiến bạn có nguy cơ thiếu vitamin D, cần thiết cho sức khỏe của xương. Để giải quyết điều này, người ăn chay cần phụ thuộc vào thực phẩm tăng cường, gồm một số loại sữa đậu, sữa gạo, nước cam hữu cơ và ngũ cốc ăn sáng, hoặc viên uống bổ sung vitamin D.

Tiến sĩ Yeo thử ăn chay trong một tháng (Ảnh: BBC)

Tình trạng thiếu i-ốt cũng rất phổ biến ở Anh, đặc biệt là ở phụ nữ trẻ. Tại nước này, sữa bò là nguồn cung cấp i-ốt chính và những sản phẩm phi sữa thay thế, như sữa hạnh nhân, có hàm lượng thất hơn rất nhiều. Người ăn chay có thể bổ sung i-ốt từ rong biển, dù hàm lượng khó dự đoán, hoặc dùng viên uống bổ sung.

Mối lo ngại tiếp theo là hấp thu đủ vitamin B12, không có trong hạt hoặc rau. Do đó, người ăn chay cần tăng cường dùng ngũ cốc tăng cường trong bữa sáng hoặc men dinh dưỡng.

Giúp cơ thể khỏe mạnh hơn?

Một phân tích gần đây, dựa trên kết quả của 10 nghiên cứu so sánh sức khỏe của người ăn chay và người không ăn chay, cho câu trả lời là có.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy người ăn chay có ít nguy cơ bị bệnh về tim hoặc ung thư và không có khác biệt về tỷ lệ tử vong với mọi nguyên nhân nói chung. Nói cách khác, ăn chay đồng nghĩa khỏe mạnh hơn nhưng không giúp kéo dài tuổi thọ.

Tuy nhiên, phân tích trên có tính tương đối bởi các nghiên cứu không dựa trên tiêu chuẩn về ngẫu nhiên. Đó là chọn một nhóm người đủ lớn rồi ngẫu nhiên chia họ thành nhóm ăn chay và ăn thịt, sau đó chờ xem chuyện gì xảy ra. Những nghiên cứu như vậy rất khó thực hiện. Thay vào đó, họ so sánh hai nhóm người ăn chay và ăn thịt rồi tìm điểm khác biệt.

Người ăn chay cũng thường có ý thức với sức khỏe nhiều hơn số còn lại nên có thể khác biệt về sức khỏe giữa hai bên không liên quan đến chế độ ăn uống.

Về phần Yeo, sau một tháng ăn chay, ông đã giảm 4kg và vòng bụng nhỏ lại. Tỷ lệ cholesterol cũng giảm còn 12%. “Tôi đã rất ngạc nhiên”, Yeo nói. “Dù không có ý định ăn chay hoàn toàn, từ giờ trở đi, tôi sẽ thử và ăn chay ít nhất vài ngày mỗi tháng”.

“Phải thừa nhận tôi sợ phải ăn chay cả tháng. Nhưng một khi đã tìm ra một số công thức nấu ăn, tôi thấy ổn và thực sự tận hưởng việc này. Với tôi, vấn đề cốt yếu là không nấu các món ăn chay mà tôi thường ăn với thịt. Thay vào đó, tôi chọn các công thức được thiết lập để ăn chay ngay từ đầu”, Yeo chia sẻ. “Thứ tôi thèm nhất trong lúc ăn chay là trứng, dù tôi từng nghĩ mình sẽ thèm thịt hơn”.