U nang buồng trứng – phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cần đặc biệt chú ý

Triệu chứng mơ hồ như đau bụng, rối loạn kinh nguyệt, tiểu khó, thậm chí không hề có biểu hiện nên khối u buồng trứng thường có cơ hội phát triển lớn, đa số tình trạng ung thư buồng trứng được phát hiện muộn. Khám phụ khoa định kỳ là bước cực kỳ quan trọng mà phụ nữ cần tuân thủ để phát hiện sớm loại u khá thường gặp ở độ tuổi sinh đẻ này.

Bản chất khó lường

U nang buồng trứng được phát hiện dễ dàng qua thao tác khám phụ khoa ở phụ nữ đã có gia đình. Siêu âm sẽ cho biết thêm tính chất khối u (dịch trong, dịch nhầy, u bì…), đưa ra một số gợi ý có giá trị trong trường hợp đó là khối u ác tính. Đồng thời, siêu âm cũng là phương tiện hữu hiệu “tìm” khối u nang ở phụ nữ còn độc thân. Nhưng bản chất của khối u là lành hay dữ lại không dễ dàng xác định. Các bác sĩ lành nghề căn cứ trên nhiều đặc điểm của khối u để có cách xử trí phù hợp.

Nếu u nang buồng trứng chỉ là khối u sinh lý xuất hiện do sự tác động của hormone trong cơ thể, chúng sẽ dần biến mất sau 2-3 tháng theo dõi. Nếu khối u thực thể, chúng có thể có dạng nang nước, nang nhầy, u bì (thường gọi là u quái vì hay chứa lông tóc, xương, răng), hay khối u có nguy cơ ung thư…

U nang buồng trứng thường có triệu chứng mơ hồ như đau bụng, rối loạn kinh nguyệt, tiểu khó, thậm chí không hề có biểu hiện

Khối u buồng trứng có thể vỡ, xoắn gây hoại tử, vỡ mạch máu nuôi khiến máu chảy không ngừng và phải phẫu thuật cấp cứu. Nhưng đáng sợ nhất là u buồng trứng ác tính. Nó mang những đặc điểm của tế bào ung thư ngay khi xuất hiện. Do đó, một u buồng trứng nhỏ chỉ 1-2cm chưa chắc an toàn. Đáng ngại hơn, ung thư buồng trứng là khối u nằm trong ổ bụng, dễ phát tán tế bào ung thư theo dịch ổ bụng đi khắp các cơ quan trong cơ thể.

Phụ nữ độc thân chớ chủ quan

Ngoài những bệnh nhân điều kiện kinh tế khó khăn, ít có khả năng thăm khám thường xuyên, đối tượng dễ để khối u buồng trứng phát triển mà không biết là… phụ nữ độc thân. Họ chỉ đi khám khi thấy bụng to lên, bị bí tiểu hoặc vô tình phát hiện u nang khi khám sức khỏe định kỳ. Nguyên do là một số chị em chủ quan cho rằng khi chưa có gia đình, ít có nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa. Hoặc họ mang tâm lý ngại ngùng. Trong khi thực tế, u nang buồng trứng không liên quan tới việc bạn có gia đình hay không. Nó có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Trước tuổi dậy thì và sau mãn kinh là giai đoạn buồng trứng không hoạt động, chính vì thế khối u buồng trứng ở hai đầu tuổi này thường là khối u ác tính (ung thư).

Ung thư buồng trứng – tình trạng đáng sợ nhất của u nang buồng trứng

Phẫu thuật hay trì hoãn?

Điều trị chủ yếu với khối u buồng trứng là phẫu thuật. Cũng chỉ phẫu thuật mới giúp lấy khối u đi xét nghiệm giải phẫu bệnh – cách duy nhất xác định khối u lành hay ác tính. Việc chỉ định chọc hút, bóc nang hay cắt luôn buồng trứng đòi hỏi phẫu thuật viên phải cân nhắc rất nhiều, nhất là trong trường hợp phụ nữ có thai, còn muốn có thêm con. Nếu khối u nang buồng trứng phát hiện trong thai kỳ có biểu hiện lành tính, bác sĩ cùng bệnh nhân sẽ kiên nhẫn chờ đợi cho đến sau ngày “khai hoa nở nhụy”. Nhưng nếu nhận thấy dấu hiệu của khối u ác tính, phẫu thuật có thể được tiến hành ngay trong thai kỳ. Đôi khi việc cắt hoàn toàn buồng trứng, tử cung và cắt luôn buồng trứng còn lại, thậm chí cả mạc nối trong bụng là cần thiết khi bác sĩ phát hiện khối u dính, nhiều nang, nhiều chồi nhú, vách ngăn (biểu hiện thường thấy ở khối u ác tính). Trong trường hợp bệnh nhân rất muốn có con, bác sĩ sẽ cân nhắc phương pháp điều trị bảo tồn.

Trong phẫu thuật u nang buồng trứng, nội soi là phương pháp được ưa chuộng. Phương pháp này giúp giảm thiểu tổn thương phần mềm, hậu phẫu tốt, hiệu ứng thẩm mỹ cao. Nhưng nội soi chỉ được thực hiện trên u buồng trứng lành tính và đòi hỏi phẫu thuật viên kinh nghiệm để hạn chế tối đa tổn thương buồng trứng hoặc làm nang vỡ, vấy bẩn thành bụng, dễ gây dính sau mổ. Thậm chí trong cuộc mổ, khi phẫu thuật viên nghi ngờ u ác tính, cũng cần quyết định dừng ngay mổ nội soi và đổi sang mổ hở để xử lý tốt, lấy toàn vẹn, hạn chế vỡ, lan tế bào ung thư vào ổ bụng, từ đó giúp tiên lượng bệnh sau mổ tốt hơn.

Phát hiện sớm u nang buồng trứng

Phụ nữ nếu có khối u buồng trứng thì phải được bác sĩ phụ khoa đánh giá, theo dõi.

Siêu âm 2 chiều thông thường chủ yếu gợi ý kích thước khối u, có nhiều thùy hay ít thùy, có chồi nhú (nguy cơ ung thư) không. Siêu âm Doppler là một điểm gợi ý rất có giá trị trong xác định khối u buồng trứng lành hay ác, do tính chất của tế bào ung thư là phát triển nhiều, mạnh, mạch máu tăng sinh nhanh. Kỹ thuật này đo được kháng lực mạch máu, dòng chảy mạch máu, giúp chẩn đoán khối u có khả năng ác tính cao hay không. Ngoài ra, còn có một số xét nghiệm đặc hiệu khác góp phần đánh giá nguy cơ ung thư.

Tư vấn chuyên môn:
BS. CK2. Nguyễn Thị Bạch Nga
Nguyên Phó Giám đốc
Bệnh viện Hùng Vương, TP. HCM
N. Trần
Tạp chí Sức Khỏe