Thông tin truyền thông liên tục nói về giá sữa trong đó đặc biệt là sữa công thức. Mới nghe có vẻ như đó là sự quan tâm mẫn cán đối với các bà mẹ có con nhỏ. Nhưng có một thực tế khác: nghe riết nên quý bà đâm ra nhận thức rằng sữa công thức hoàn toàn có thể thay thế sữa mẹ vốn ít được nhắc đến.
Hoặc nếu có nói trong các spot quảng cáo truyền hình, thì đó là một câu vừa trầm thấp vừa phát ngôn với tốc độ… siêu thanh – dễ dàng thấy là họ yêu bé như họ rêu rào hay yêu lợi nhuận của họ. Hệ quả là tỉ lệ nuôi con bằng sữa mẹ ở Việt Nam thuộc loại thấp nhất thế giới, dưới 20% so với 65% của Campuchia, 40% của châu Á.
Bé không phải là “bò nhi”
Thật ra, lâu nay nhiều bà mẹ quên một điều em bé không phải là một “bò nhi”. Sữa bò được thiết kế đặc thù giúp cho bò nhi nhanh chóng lớn thành một con vật to tê, thô kệch với bộ não nhỏ hơn nhiều và có nhiều bao tử hơn so với con người. Điều đó có nghĩa là sữa bò chứa lượng protein cao hơn ba lần sữa người. Sữa này khi con người tiêu thụ, sẽ tạo ra những rối loạn chuyển hoá có thể dẫn đến những vấn đề về xương trong cuộc sống sau này. Ngoài ra, sữa bò còn chứa quá nhiều natri và kali, không đủ vitamin E, sắt, và các axít béo thiết yếu để giúp cho não bộ phát triển tốt và thông minh. Và vì các thành phần của sữa bò khác xa so với sữa người, bé uống sữa bò có thể gặp phải các vấn đề về tiêu hoá và hấp thu. Hàm lượng cholesterol và chất béo bão hoà cao có thể ảnh hưởng đến tim của bé sơ sinh có vấn đề về tim bẩm sinh trong gia đình.
Mặc dầu các công ty sữa công thức nhất mực cho rằng sản phẩm của họ lành và tự nhiên, nhưng để sữa bò có thể tiêu hoá bán phần trong các hệ thống nhạy cảm của trẻ sơ sinh, nó phải được thay đổi rất nhiều. Những thay đổi này đòi hỏi công nghệ cao và sản xuất quy mô, nên sữa công thức ở Việt Nam là một gánh nặng cho các bà mẹ vì phải nhập, nhất là những bà mẹ nhận thức rằng sữa công thức có thể yên tâm để thay thế sữa mẹ.
Ngoài ra, thực sự là có ít quy định về những gì thực chính xác để đưa vào công thức, và nhiều khi, công thức sẽ thay đổi tuỳ thuộc vào những thành phần sẵn có. Một số công thức thậm chí còn ngọt và có thể chứa các chất bẩn nhiễm từ quá trình chế biến như vụ nhiễm sữa nhiễm khuẩn của Fonterra, sữa nhiễm melamin ở Trung Quốc…
Sữa nào tốt nhất trong các loại sữa tốt nhì?
Nói sữa mẹ là tốt nhất, đương nhiên là các mẫu quảng cáo sữa công thức cũng muốn nói rằng sữa bò công thức của họ là tốt nhì. Nhưng tốt nhất trong các tốt nhì có không?
Nhiều ý kiến cho rằng không có sự khác biệt thực sự giữa các loại sữa công thức khác nhau trên thị trường. Thành phần trong công thức thường được một số nước mà ta nhập khẩu quy định chặt chẽ, trừ nước ta.
Những định tính như “giống sữa mẹ nhất”, “hệ thống tiên tiến vàng” và “đầy đủ dinh dưỡng” đều vô nghĩa vì các thành phần chính xác trong sữa mẹ còn chưa nhận biết được hết và còn thay đổi theo các yếu tố tuổi bé và ăn uống của mẹ bé. Tuy nhiên, ước tính sữa mẹ chứa khoảng 300 thành phần so với 75 thành phần trong sữa bò công thức.
—————————————————————————————-
Sữa công thức thương mại được quy định bởi FDA. Có ba loại chính:
Sữa bò công thức. Hầu hết sữa công thức cho trẻ em được làm bằng sữa bò đã thay đổi để giống với sữa mẹ. Sự thay đổi làm cho sữa này cân bằng về dưỡng chất – và dễ tiêu hoá hơn. Nhiều trẻ uống sữa bò công thức tốt. Tuy nhiên một số trẻ bị dị ứng với protein trong sữa bò – cần phải uống loại khác.
Sữa đậu nành công thức. Sữa công thức đậu nành có thể hữu dụng nếu bạn muốn loại bỏ protein động vật khỏi chế độ ăn của bé. Sữa cũng có thể là một chọn lựa đối với các bé không dung nạp hoặc dị ứng với sữa bò, hoặc đối với lactoz, một chất bột đường tự nhiên có trong sữa bò. Tuy nhiên, các bé dị ứng với sữa bò cũng có thể dị ứng với sữa đậu nành.
Sữa công thức thuỷ phân protein. Các loại sữa công thức này chứa protein đã bị bẽ gãy (thuỷ phân) – một phần hoặc nhiều phần – thành những kích cỡ nhỏ hơn so với trong sữa bò và sữa đậu nành. Đây là chọn lựa cho các bé bị dị ứng protein.
Bé cần sắt để lớn và phát triển, đặc biệt trong giai đoạn sơ sinh. Nếu bé không bú sữa bầu, cần mua sữa công thức có thêm sắt. Một số sữa công thức có thể DHA và ARA. Những axít béo omega-3 này có trong sữa mẹ và một ít thực phẩm như cá và trứng. Một số nghiên cứu cho rằng sữa có DHA và ARA có thể giúp trẻ sáng mắt và phát triển trí não, nhưng một số nghiên cứu khác chứng minh không có tác dụng.
Ngoài ra, nhiều sữa công thức còn đưa thêm vào các prebiotic và probiotic nhằm tăng cường sự hiện diện của vi khuẩn có lợi trong ruột, trong một cố gắng nhằm bắt chước những lợi ích miễn dịch của sữa mẹ. Những nghiên cứu trước đây khuyến khích, nhưng những lợi ích lâu dài của các chất này chưa được biết.
Sữa công thức thường được yêu cầu đối với bé dưới một tuổi, tiếp theo là sữa nguyên cho tới khi bé hai tuổi.
Theo Công Khanh/ Thế Giới Tiếp Thị
