Trong những năm gần đây, các cuộc điều tra dinh dưỡng đã đưa ra những con số đáng “giật mình”. Tình trạng thiếu dinh dưỡng đặc biệt là các vi chất ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất, thể lực cũng như trí tuệ của trẻ em và người lớn. Do đó cần chú trọng đến bữa ăn của các thành viên trong gia đình để phòng chống “nạn đói tiềm ẩn” này. Trong đó có vai trò quan trọng của sữa và sản phẩm từ sữa.
Cụ thể, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đến 20% phần lớn là thấp còi, thiếu vitamin A tiền lâm sàng là 14,2%, 29% thiếu máu, 81% thiếu kẽm (điều tra 6 tỉnh thành), gần 50% thiếu vitamin D, 26% thiếu i ốt… Đặc biệt, khẩu phần canxi của trẻ em cũng như người lớn chỉ đạt 45-59% nhu cầu khuyến nghị, trong khi tỷ lệ canxi/ phospho là khá thấp (0.6-0.7) làm tăng đào thải canxi!
Sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa được xem là nguồn thực phẩm quan trọng trong bữa ăn hàng ngày, trong đó có phomai… mà người nội trợ có thể đưa vào khẩu phần ăn cho mọi người.
Phomai được làm bằng các nguyên liệu từ sữa, bơ, đạm sữa… nên có giá trị dinh dưỡng tương đương và thậm chí còn ưu việt hơn sữa về một số mặt như về cảm quan, đậm độ năng lượng, giảm lượng lactose phòng chống đau bụng tiêu chảy khi dùng sữa… Bữa ăn gia đình nếu muốn đủ chất phải chuẩn bị đủ 4 nhóm thực phẩm để chế biến thức ăn cơ bản (cơm hay nui, bún, bánh mì…), món mặn (thực phẩm giàu đạm như thịt cá), món canh (rau, củ, bí, bầu), rồi dầu mỡ để chế biến thức ăn. Trong phomai thì thành phần dinh dưỡng cũng có đầy đủ 4 nhóm thực phẩm, tương tự như một bữa ăn có đủ món cơ bản, món mặn, món xào vậy.
Trong 1 viên phomai tam giác 15g chứa 1.8g chất đạm, 0.63g chất bột đường và 3.2g chất béo; 105mg canxi.; cung cấp mức năng lượng là 39 kcal, tương đương khoảng 55ml sữa nước. Trong phomai, tỷ lệ canxi/ phospho tốt giúp hấp thu canxi tối ưu hơn. Ngoài ra, một số nhà sản xuất còn bổ sung thêm vào phomai một lượng canxi, vitamin A, vitamin D, kẽm và I ốt là những vi chất thường thiếu trong cộng đồng, giúp tăng cường cho xương và răng, sức đề kháng của cơ thể.
Trong thói quen ăn uống của một người hay một gia đình thường có xu hướng thích ăn một số món này, ít ăn hoặc không ăn những món khác, làm cho khẩu phần ăn không được đa dạng, dễ bị thiếu vi chất. Vì vậy việc bổ sung phomai – một loại thực phẩm “đa chất” trong bữa ăn gia đình là điều cần thiết để bù đắp sự thiếu hụt đó.
Các nguyên liệu của phomai như sữa, bơ, đạm sữa, vitamin… được hòa trộn với những tỷ lệ khác nhau và cách lên men khác nhau để tạo ra nhiều loại phomai rất phong phú. Một số loại phomai cứng, có vị và mùi đặc biệt “gây nghiện”, một số loại thì mềm mịn, vị ngọt béo dịu, dạng viên nhỏ hoặc lớn, rất phù hợp cho thị hiếu đa dạng của người tiêu dùng, không gây ngán ngấy.
Nhiều nước trên thế giới như Pháp, Úc, Mỹ, Nhật bản… đã xây dựng và ban hành “Khuyến nghị sử dụng sữa và chế phẩm sữa” để hướng dẫn người dân sử dụng sữa và chế phẩm sữa một cách hợp lý. Trong chiến dịch “Khuyến khích sử dụng 03 loại sản phẩm sữa một ngày”, các nước đã khuyến cáo người dân phối hợp sử dụng sữa dạng lỏng, sữa chua và phomai để đa dạng hóa về sự lựa chọn, sản phẩm và tối ưu hóa thành phần dinh dưỡng của từng loại sản phẩm. Viện Dinh dưỡng Quốc Gia – Bộ Y tế cũng đã ban hành “Khuyến nghị sử dụng sữa và chế phẩm sữa cho người Việt Nam” vào tháng 02 năm 2016, do khẩu phần canxi của người Việt Nam chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu khuyến nghị.
Nhằm quy đổi canxi khẩu phần, 1 đơn vị ăn của sữa và sản phẩm sữa cung cấp 100mg Canxi tương đương 1 miếng phomai trọng lượng 15g hay 1 hộp sữa chua 100g, 100ml sữa dạng lỏng.
Chính phủ Úc xây dựng 01 “đơn vị ăn” của sữa và chế phẩm sữa tương đương 250ml sữa dạng lỏng hoặc 200ml sữa chua hoặc 40g phomai. Với các mức khuyến nghị thay đổi khác nhau theo tuổi và giới tính, từ 1,5 – 2 đơn vị (trẻ 2 – 8 tuổi), 2,5 – 3,5 đơn vị (9 – 50 tuổi), cao nhất là 4 đơn vị cho phụ nữ trên 50 tuổi. Trai trẻ cần nhiều “đơn vị ăn” hơn nữ trẻ, ngược lại trên 50 tuổi thì nữ cần ăn nhiều “đơn vị ăn” hơn nam.
Như vậy, để phòng chống thiếu vi chất và cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho gia đình, các phụ nữ cần nhớ lựa chọn và bổ sung các sản phẩm sữa đa dạng cho khẩu phần ăn của gia đình.
BS CKI Đào Thị Yến Thủy
Trưởng Khoa Dinh dưỡng
Bệnh viện Quốc tế Hạnh Phúc
Nguồn: tcsuckhoe.com
