(Phunuhiendai.vn)- 9 ca tử vong mỗi phút do đề kháng kháng sinh (2) và đây là nguyên nhân có thể khiến 10 triệu người tử vong tính đến năm 2050 (3). Đề kháng kháng sinh (ĐKKS) đang tăng lên mức nguy hiểm ở tất cả các quốc gia.
Các bệnh truyền nhiễm phổ biến: viêm phổi, lao, bệnh lậu, và nhiễm trùng máu đang trở nên khó điều trị hơn vì kháng sinh ngày càng kém hiệu quả. Thậm chí cả một số kháng sinh thuộc nhóm “lựa chọn cuối cùng” cũng đang mất dần hiệu lực.
Theo khảo sát của WHO năm 2015 tại Việt Nam, 74% đáp viên đồng ý rằng “Đề kháng kháng sinh là một trong những vấn đề lớn nhất mà thế giới phải đối mặt” (4). Mỗi người đều có trách nhiệm nâng cao nhận thức và hành động cụ thể để chống lại ĐKKS. Tuân thủ điều trị và chủ động phòng ngừa bệnh tật bằng vắc-xin sẽ góp phần giảm thiểu ĐKKS.
Trước tình hình này, từ ngày 23 tháng 11 đến 19 tháng 12 năm 2019, Hội Hô hấp TP.HCM, Hội Tai Mũi Họng Nhi TP.HCM, Hội Vi Sinh lâm sàng TP.HCM và GSK, một trong những công ty dược phẩm và chăm sóc sức khỏe dựa trên nghiên cứu và phát triển hàng đầu thế giới cùng hưởng ứng tuần lễ Thế giới Nhận thức về Đề kháng kháng sinh (ĐKKS) thông qua một chuỗi hoạt động kêu gọi sự chung tay và đồng lòng của khối bác sĩ, dược sĩ và cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về sử dụng kháng sinh hợp lý, đẩy lùi ĐKKS.
Các bác sĩ, chuyên gia tham gia hội thảo chủ đề Sử dụng kháng sinh an toàn và hiệu quả
Các sự kiện diễn ra xuyên suốt xoay quanh các chủ đề: ĐKKS – Thách thức và giải pháp; Điều trị nhiễm khuẩn tai mũi họng theo y học chứng cứ; Tiếp cận và hiểu biết các tác nhân vi sinh phổ biến; Hướng dẫn điều trị nhiễm khuẩn hô hấp trên ở trẻ em; Những rào cản trong thực hành lâm sàng cũng như việc sử dụng kháng sinh hợp lý và an toàn.
Nhiễm khuẩn hô hấp mắc phải tại cộng đồng (CA-RTIs) là nhóm bệnh lý phổ biến ở cả trẻ em và người lớn, như nhiễm khuẩn hô hấp trên (viêm tai giữa, viêm mũi họng, viêm xoang) hay nhiễm trùng hô hấp dưới đặc biệt là viêm phổi là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Trong thực hành lâm sàng, bác sĩ kê toa kháng sinh theo kinh nghiệm hoặc các hướng dẫn điều trị cho bệnh nhân nhiễm khuẩn cộng đồng.
Tại Việt Nam hiện còn thiếu các dữ liệu giám sát ĐKKS tại cộng đồng giúp định hướng dùng kháng sinh đúng, dẫn tới thực trạng sử dụng kháng sinh chưa hợp lý, lạm dụng kháng sinh thế hệ mới & kháng sinh phổ rộng gây ra tình trạng gia tăng ĐKKS. TS. BS Phạm Hùng Vân, Chủ Tịch Hội Vi Sinh Lâm Sàng TP. HCM cho biết: “Việc sử dụng kháng sinh đúng cách, hợp lý phụ thuộc phần lớn vào việc tìm ra tác nhân gây bệnh, từ đó mới quyết định có cần thiết để sử dụng kháng sinh hay không.”
Về phía bệnh nhân, việc sử dụng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ còn hạn chế, người bệnh thường tự ý ngưng thuốc khi giảm triệu chứng do đó vi khuẩn không được diệt trừ hoàn toàn, tạo điều kiện cho vi khuẩn đề kháng với thuốc.
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng ĐKKS đang gia tăng rộng rãi ở các nước, trong đó Việt Nam nằm trong nhóm các nước có tỷ lệ ĐKKS cao nhất thế giới. Dự kiến đến năm 2050, kháng kháng sinh sẽ gây ra 10 triệu ca tử vong hằng năm, có nghĩa là cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong do các vi khuẩn kháng thuốc. Trên thế giới đã xuất hiện các vi khuẩn kháng với hầu hết kháng sinh, còn gọi là vi khuẩn siêu kháng thuốc. Tốc độ nghiên cứu và bào chế thuốc kháng sinh thế hệ mới hiện không kịp so với mức độ gia tăng của các vi khuẩn kháng thuốc. Trong hơn 5 năm (từ 1983 đến 1987), cơ quan Quản lý Dược và thực phẩm Mỹ chỉ cấp giấy chứng nhận sử dụng cho 18 loại kháng sinh. Từ năm 2008 đến nay không có thêm kháng sinh mới nào được tìm ra. (1)
PGS. TS. BS Trần Văn Ngọc, Chủ tịch Hội Hô hấp TP HCM cho biết: “Có nhiều lý do làm gia tăng tình trạng ĐKKS, trong đó nổi bật là: việc sử dụng kháng sinh kém chất lượng, người bệnh mong muốn chữa bệnh nhanh chóng như tự mua thuốc uống không qua kê đơn của bác sĩ và không hoàn tất liệu trình điều trị bằng kháng sinh. Việc sử dụng kháng sinh sai cách đã tiêu diệt những vi khuẩn có lợi cho cơ thể, giúp những vi khuẩn có khả năng kháng thuốc nhân rộng và lan truyền khả năng kháng sinh sang những vi khuẩn khác, thúc đẩy sự phát triển tình trạng kháng thuốc”.
BTC Hội thảo mong muốn thông qua chuỗi hoạt động này kêu gọi sự chung tay và đồng lòng của khối bác sĩ, dược sĩ và cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về sử dụng kháng sinh hợp lý, đẩy lùi ĐKKS
Tại sự kiện, các chuyên gia cũng đã bàn về các chiến lược nhằm chống lại tình trạng ĐKKS, trong đó quan trọng nhất là việc thống nhất, hợp tác giữa bệnh nhân và nhân viên y tế trong việc lựa chọn và điều trị bằng kháng sinh, đồng thời tuyệt đối không cho người khác dùng chung kháng sinh hoặc tận dụng kháng sinh còn thừa. “Muốn khỏi bệnh, bệnh nhân cần tuân thủ theo chỉ dẫn kê đơn của bác sĩ và cần hoàn tất liệu trình điều trị kháng sinh. Không có lối tắt nào để nhanh hết bệnh và kháng sinh cần được sử dụng đúng loại, đúng liều và đủ thời gian”, PGS. TS. BS Nguyễn Thị Ngọc Dung, Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Nhi TP.HCM nhấn mạnh.
Cùng mục tiêu đẩy lùi ĐKKS, ông Dan Millard, Trưởng đại diện GSK tại Việt Nam chia sẻ: “GSK là một trong những công ty tiên phong đi đầu trong cuộc chiến chống lại ĐKKS trong nhiễm khuẩn hô hấp cộng đồng. Chúng tôi đã thực hiện nhiều hoạt động thiết thực trong công tác giảm thiểu tình trạng ĐKKS như nghiên cứu phát triển vắc-xin mới nhằm bảo vệ cộng đồng trước các tác nhân gây bệnh và giảm bớt sự lệ thuộc vào kháng sinh, triển khai khảo sát Đề kháng kháng sinh (SOAR) nghiên cứu đa quốc gia trên thế giới nhằm đo lường độ nhạy cảm của các tác nhân gây nhiễm khuẩn đường hô hấp mắc phải trong cộng đồng. Với cam kết luôn đồng hành cùng sự phát triển của ngành Y tế Việt Nam, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực toàn diện để mang đến những giải pháp từ phòng ngừa và điều trị phù hợp cho người Việt trong thời gian tới”.
Quan trọng hơn cả là sự đồng lòng của khối nhân viên y tế trong tất cả các lĩnh vực về việc kê đơn và sử dụng kháng sinh hợp lý dựa trên cơ sở vi sinh – lâm sàng – dược lâm sàng để cùng đẩy lùi ĐKKS.
Chi Chi
*Nội dung được thực hiện theo ĐKKD của C.A.M Media
Nguồn thông tin:
(1) http://amr.moh.gov.vn/viet-nam-xuat-hien-sieu-vi-khuan-khang-tat-ca-khang-sinh/
(2, 3) Báo cáo Lord Jim O’Neill – 5/2016
https://amr-review.org/sites/default/files/160518_Final%20paper_with%20cover.pdf
(4) http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2015/antibiotic-resistance/en/
