Bên dưới tình trạng “nghiện Internet” là gì?

Những tiện ích của internet đã thu hút hàng tỷ người trên thế giới. Rất đông trong số đó đã xuất hiện các dấu hiệu lệ thuộc vào internet. Người dùng sẽ liên tục gia tăng thời lượng truy cập và bận tâm, tìm kiếm xoay quanh chủ đề internet. Đồng thời, nếu phải giảm sử dụng, họ sẽ có những phản ứng, cảm xúc tiêu cực, khó chịu.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã thực hiện để tìm ra mối liên hệ giữa các yếu tố về tính cách, tâm lý của một người với tình trạng nghiện internet. Tác giả T. Ryan, S. Xenos (2011) đã chỉ ra: Những người sử dụng mạng xã hội Facebook thường có mức độ cô đơn trong gia đình cao hơn những người không sử dụng. Cô đơn gia đình chính là cảm nhận thiếu mối quan hệ chặt chẽ với các thành viên trong nhà. Đáng chú ý là nghiên cứu trên 1009 học sinh trung học tại Đan Mạch năm 2010 đã chỉ ra tình trạng cô đơn trong gia đình có liên quan đến việc gia tăng nguy cơ tự hoại thân thể và các rối loạn ăn uống.

Điều này có thể gợi ý cho chúng ta suy nghĩ về hiện tượng trong những bữa cơm gia đình mà các thành viên vẫn liên tục chú ý vào màn hình điện thoại thay vì nhìn mặt nhau và có những tương tác qua lại. Dường như từ khi internet và các thiết bị số len lỏi vào các sinh hoạt của gia đình, cha mẹ và con cái ít dành sự quan tâm đến nhau hơn?

Một trong những nguyên nhân của hiện tượng lạm dụng internet có thể xuất phát từ quan niệm cho rằng giao tiếp trực tuyến sẽ an toàn, hiệu quả, thoải mái hơn khi đối diện với một con người thực sự (Caplan, 2003). Từ đó, người ta dễ tăng dần thời gian tương tác trực tuyến và dẫn đến tình trạng lệ thuộc vào internet. Sự tự tin vào bản thân cũng được xem là một trong những nhân tố quan trọng có liên quan đến việc lạm dụng internet. Những thanh thiếu niên kém tự tin thường dễ rơi vào tình trạng lạm dụng internet (Steinfield, Ellison & Lampe, 2008).

 Những câu chuyện buồn…

Hậu quả của việc nghiện internet có thể đưa đến tình trạng có những thay đổi tiêu cực về mặt cảm xúc như chán nản, cáu gắt, lo âu, căng thẳng… Từ đó, nhiều rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm có thể xuất hiện và gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Ngoài ra, sử dụng Internet liên tục, kéo dài còn có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Tại Nghệ An, giữa tháng 06 vừa qua có một vụ án chấn động dư luận khi một học sinh lớp 11 khai nhận đã “làm theo trò chơi điện tử” để bắt cóc em bé 5 tuổi gần nhà đem giấu trong rừng. Sự kiện trên đã dẫn đến cái chết thương tâm của bé. Trước đó, vào năm 2019, một thanh niên nghiện game, có những biểu hiện bất thường về tâm thần ở Thanh Hoá đã xông vào trường tiểu học dùng dao đâm cô giáo và một số học sinh khiến một em tử vong. Đằng sau câu chuyện đau lòng của các gia đình nạn nhân lẫn thủ phạm, là câu hỏi trăn trở dành cho phụ huynh, người làm giáo dục và những nhà chuyên môn có liên quan. Đối diện với thực trạng trên, liệu đâu là giải pháp cho gia đình và xã hội nhằm hạn chế những tác động tiêu cực của lạm dụng internet đối với con em mình?

Đâu là giải pháp?

Mô hình “Can thiệp và Điều trị nghiện Internet” của PGS. TS. BS Nguyễn Văn Thọ và TS Lê Minh Công đã đưa ra cách tiếp cận dự phòng dựa trên giáo dục kiến thức. Việc giáo dục và truyền thông về những tác hại của lạm dụng internet và cách hướng dẫn việc sử dụng mạng một cách an toàn, hiệu quả phải được đẩy mạnh trong nhà trường. Những kỹ năng về cách tự bảo mật thông tin cá nhân, chống nguy cơ bắt nạt, xâm hại trên không gian mạng cần được chú trọng như một kỹ năng sống cho học sinh trong thời hiện đại. Ngoài ra, những bộ câu hỏi đánh giá nguy cơ nghiện internet cũng cần được các chuyên gia tâm lý xây dựng để giúp thầy cô nhận diện được các học sinh có vấn đề.

Bên cạnh đó, đối với những người đã được xác định lạm dụng internet, phải có mô hình can thiệp trị liệu hỗ trợ. Tiến sĩ Tâm lý Nguyễn Thị Loan – nguyên Trưởng Bộ môn Tâm lý học, Đại học Hoa Sen đã áp dụng thành công mô hình trị liệu trong gần 2 năm cho 5 người đàn ông có tình trạng lạm dụng Internet tại TPHCM. Kết quả trị liệu cho các đối tượng trên cho thấy mức độ tự tin của họ tăng lên, mức độ cô đơn và ám sợ xã hội giảm bớt. Tình trạng lệ thuộc vào Internet cũng không còn. Các đối tượng đã chủ động quản lý được thời gian hợp lý và xây dựng được mục tiêu cụ thể trước mỗi lần sử dụng Intetnet.

Điều này cho thấy, khi giúp những đối tượng trên gia tăng sự tự tin có thể làm giảm tình trạng lạm dụng internet nơi họ. Với kết quả khả quan này, có thể là gợi ý cho phụ huynh giúp trẻ có môi trường, hoạt động để nâng cao sự tự tin của bản thân. Một trong những cách thức cơ bản mà phụ huynh có thể áp dụng là hãy chấp nhận và khen ngợi những điểm tích cực ở con. Đừng so sánh trẻ với “con nhà người ta” hoặc các chuẩn mực mà ba mẹ muốn hướng đến.

Cuối cùng, mối quan hệ gia đình vẫn là nền tảng cho việc phát triển tinh thần lành mạnh ở trẻ em. Một bữa cơm chung không dùng thiết bị điện tử có thể giúp cha mẹ, con cái lắng nghe và quan tâm nhau hơn. Đó cũng là cách cha mẹ dạy cho con cái hiểu về những giá trị tốt đẹp thực tế bên ngoài không gian ảo.

Khái niệm “Nghiện Internet” (Internet Addiction) được nhà tâm lý Kimberly S.Young đưa ra đầu tiên vào năm 1996 và vẫn còn được các nhà chuyên môn tranh luận đến nay.

                                                               CG Tâm lý Vương Nguyễn Toàn Thiện

                                                          Đơn vị Tâm lý – BV Nhi đồng Thành phố

 Theo Tạp chí Sức Khỏe